Bekijk het door een andere bril Pleidooi voor het Rijnlandse model De kredietcrisis heeft een hoop teweeggebracht. De gevolgen van de hebberigheid van veel mensen laten hun sporen na. Het wordt voelbaar bij de gewone mens op de werkvloer. Wat is nu wijsheid, wat staat ons te doen? Wellicht is het tijd om het roer om te gooien en ons weer te richten op het Rijnlandse model. Door Gerda van Eeden ■ Het begon allemaal met... ■ Rijnlands versus Angelsaksisch ■ Zet als or een andere koers in H et Rijnlandse model werd geïntroduceerd door Michel Albert die in zijn boek Capitalisme contre Capitalisme voor het eerst sprak over een Rijnlandse traditie. West-Europa heeft op het politiekemaatschappelijk vlak en op het gebied van ondernemerschap een lange en succesvolle traditie. Hierin staan de belangen van alle stakeholders van de organisatie centraal, en niet alleen die van de aandeelhouders. Albert stelde het Rijnlandse model tegenover het Angelsaksische model. In het laatste model domineert het marktdenken (lees: het aandeelhoudersbelang). Organisaties worden vooral gezien als geldmachines en niet als een gemeenschap waarin ook rekening gehouden wordt met alle andere stakeholders. Kredietcrisis Stel de marktwerking centraal, dat werd het credo. In de VS waar de vrije markt de meeste ruimte krijgt, lokte het van krantenjongen-tot-miljonair-perspectief voor eenieder. Omdat de betaalbaarheid van de verzorgingsstaat in de jaren zeventig ter discussie kwam te staan, lokte het vrijemarktdenken daarom ook enorm in Europa. Een uitweg voor de tekorten die er ontstonden en waar regeringen geen weg mee wisten. marktwerking, dat was de oplossing. Regeringen vonden dat de verzorgingstaat, die om meer inmenging van de staat en een hogere belasting vroeg om het te kunnen bekostigen, uit en verouderd was. Weg ermee. En de aande16 ■ OR informatie 3 | maart 2010 lenmarkten zorgden voor het verdienen van veel geld. Dus massaal investeren in aandelen. De aandelenmarkt was in staat het geld in korte tijd makkelijk te verveelvoudigen. En wie wil dat nou niet? Dus ook individuele burgers belegden massaal. Weliswaar weten wij nu dat veel van de waardetoename grotendeels lucht was, maar de kritische noten negeerden we toen massaal. In de VS had de marktwerking geheel vrij spel door een lage belastingdruk en geringe regelgeving. Uiteraard had dit ook zijn keerzijde, maar daar hadden we toen geen oog voor. Schrijvers zoals David Korten en John Gray waarschuwden reeds in 2003 voor de excessen en de gevolgen. Ook het feit dat het met de democratie niet zo nauw genomen werd, is door Robert Reich in zijn boek Superkapitalism aangehaald. Maar de bomen groeiden tot in de hemel en men had weiAngelsaksisch Wie de baas is, mag het zeggen Mensbeeld: individualisme Doelstelling als vertrekpunt Organisatie als geldmachine Zelf willen schitteren Regelgedreven Functiesplitsing (specialisatie) Coördinatie van bovenaf Staf aangestuurd Voorspelbaarheid als norm Weten is meten nig oog voor criticasters. Het was de tijd van Reagan en Bush senior en er werd heftig geprivatiseerd, waardoor de staat nog meer op afstand kwam te staan. Lage belastingdruk en geringe regelgeving maakte dat sommigen de vraag stelden of het bedrijfsleven nu aan de macht was? Dit gebeurde in de VS, maar sinds de jaren tachtig eveneens in Europa. Ook wij kunnen de vraag stellen of het bedrijfsleven steeds meer aan de macht is. Het neoliberale denken heeft ook hier steeds meer postgevat. Denk maar aan de enorme privatiseringsgolf in de thuiszorg, bij woningcorporaties, energiebedrijven, spoorwegen en telecommunicatie. We hebben de vrije markt hier ook omarmd. Veelal met het verweer dat dit onvermijdelijk is, omdat de verzorgingsstaat onbetaalbaar is. Crisis, welke crisis? Hoe heeft het zover kunnen komen? De overspannen huizenmarkt in de VS wordt steeds genoemd als voorbode voor de ineenstorting van het financiële systeem. Maar ook de enorme golf van fusies en overnames waarbij met name de rol van investeringsmaatschappijen discutabel was, geldt als reden. Investeringsmaatschappijen werden in sommige krantenartikelen en door sommige personen wel de sprinkhanen van deze tijd genoemd. Het ging hier om kapitalisme in optima forma. Het bedrijf betaalt zijn eigen overname. In het boek Help! We worden overgenomen legt Jeroen Wester uit dat de moderne investeerder slechts geïnteresseerd is in snelle winst. De investeerder kapitaliRijnlands Wie het weet, mag het zeggen Mensbeeld: solidariteit Hier en nu als vertrekpunt Organisatie als werkgemeenschap Samenspel Principegedreven, contextgevoelig Vakmanschap centraal Coördinatie van de werkvloer Primair proces centraal Maatwerk centraal Meten = weten www.orinformatie. Pagina 15

Pagina 17

Voor flyers, online archief en mailings zie het Online Touch CMS systeem. Met de mogelijkheid voor een online shop in uw uitgaven.

Or informatie, maart 2010 Lees publicatie 13Home