Medezeggenschap en overheid in de toekomst Eén rijksdienst, kunnen we Voor wie het nog niet is opgevallen, de Nederlandse overheid – met de rijksdienst voorop – denkt na over een nieuwe werkwijze voor de ambtenaar. Er wordt vooral nagedacht over de wijze waarop de rijksdienst toekomstbestendig in vorm blijft. Door Marco Sikkel ■ Uitdagingen nieuwe rijksdienst ■ De nieuwe ambtenaar ■ Veranderende arbeidsorganisatie V oor de medezeggenschap is het de kunst om nu bij de les te blijven bij de gewijzigde vormen van organisatieaanpak, personeelsbeleid, ICT en arbeidsomstandigheden. Onder de noemer van sociale innovatie, ook wel het nieuwe werken of slimmer werken genoemd, gaat het om een vernieuwing van de wijze waarop het werk wordt georganiseerd. Zowel bonden als or’s dienen na te denken over hun toekomstige rol. Het kabinet is van mening dat de huidige Wet op de ondernemingsraden (WOR) voldoende handvatten en ruimte biedt om bij de veranderen werkoptiek daaraan invulling te geven. Uitdagingen De voornemens voor de toekomst zijn te lezen in de notitie van het Staten-Generaaloverleg van 11 november 2009. Deze notitie staat in het teken van het programma Overheid voor de Toekomst, onderdeel van het programma Vernieuwing van de Rijksdienst. Kernvraag is hoe de Nederlandse rijksdienst de beste ambtelijke dienst ter wereld kan worden. Daarbij hebben de secretarissen-generaal 13 uitdagingen weten te formuleren die naar hun inzicht belangrijk zijn voor de toekomst van de rijksdienst: 1. Nagaan hoe goed we zijn als Nederlandse rijksoverheid. 2. Van welke landen denkt de rijksoverheid te kunnen leren? 3. Welk personeelsbeleid is daarbij passend? 4. Dienen ambtenaren permanent te worden opgeleid? 20 ■ OR informatie 5 | mei 2010 5. Arbeidsvoorwaarden in relatie met flexibiliteit. 6. Organisatie van de rijksoverheid. 7. Dient er sprake te zijn van sociale innovatie? 8. Versterking van de internationale oriëntatie. 9. Kennis beschikbaar krijgen en behouden voor beleid. 10. Politiek ambtelijke verhoudingen. 11. Nieuwe werkwijzen. 12. Communicatie. 13. ICT in de samenleving. Essentieel is hoe de medezeggenschap zich hierbij gaat manifesteren, organiseren en individuele medewerkers betrokken houdt. De nieuwe manieren van werken schijnen vooral in het nadeel te zijn van de traditionele invloed aan werknemerszijde door de grote mate van versnippering die wordt veroorzaakt door flexibilisering en veranderende gezagsverhoudingen dicht bij de werkvloer. Vooral over de structuur van de medezeggenschap is momenteel veel discussie. De grootste valkuil ontstaat indien het enkel een discussie over structuren is. Het moet gaan over de toekomstvisie van de medezeggenschap bij flexibilisering. Vooral omdat de individuele ambtenaar in het nieuwe denken op een andere wijze ingezet gaat worden. Is het vanuit die individuele benadering mogelijk die betrokkenheid en invloed te borgen zonder het contact met elkaar te verliezen en vindt de politiek dat goed? Kan de ambtenaar zich ‘van werken bij’ ontwikkelen tot een ambtenaar die werkt aan de publieke dienstverlening? Hoe behouden ambtenaren hun ambitie, maar eveneens hun loyaliteit en wanneer weet het ambtelijke apparaat dat hij zich bij deze vernieuwde zienswijze van sociale innovatie weet te schikken naar de politieke opdrachtgevers? Nieuwe ambtenaar Vanuit de oorspronkelijke en traditionele rol van de (top)ambtenaar stelt deze zich terughoudend op en toont hij zich loyaal aan de politieke opdrachtgever. De huidige rechtspositie van de ambtenaar is daarop nog steeds ingericht. Momenteel wordt er lustig op los geëxperimenteerd. Niet alleen om een vernieuwende kijk op werken te formuleren, maar bovendien om taakstellingen en bezuinigingen te realiseren en om daarna te starten met de nieuw beoogde geschikte ambtenaar op basis van zijn of haar competenties. Deze is ambitieus, niet vastgeroest en flexibel en is niet enkel afhankelijk van de communicatie op zijn deelgebied. Hij toont initiatief en neemt het voortouw. Dat brengt de medezeggenschap al richting één van de eerste uitdagingen: er dient goed onderzocht te worden hoe de communicatie en kennis bij flexibilisering worden geborgd. De medezeggenschap dient daarom goed op te letten bij de vragen die binnenkort aan de departementen gesteld gaan worden en waarop antDe kenmerken van de squid (inktvis) kunnen een denkroute vormen voor het inrichten van een sociaal innoverende medezeggenschap bij de ‘nieuwe’ overheid. Pagina 67

Pagina 69

Interactieve digi-archief, deze verenigingsblad of vakblad is levensecht online geplaatst met Online Touch en bied het online bladerbaar publiceren van online uitgaven.

OR informatie, mei 2010 Lees publicatie 15Home