die het werk doen voor tien procent van het tarief van een westerse accountant. Er zullen wel inkomensverschillen gaan ontstaan, maar dat zal niet zozeer te maken hebben met je opleidingsniveau als wel met je vaardigheden en met de vraag of daar een markt voor is. Voor een goede loodgieter is zó veel werk – nu en in de toekomst – dat die meer kan verdienen dan een academicus.’ Niettemin denkt Bakas dat er ook een grote groep zal zijn waarvoor geen plaats meer is op de arbeidsmarkt. ‘Het gaat om twee miljoen mensen. En wat we daarmee moeten? Dat zal een van de grotere hoofdpijndossiers van de toekomst worden.’ Machtsblok maar groeien. Unilever wordt echt heel groot. Dat geldt ook voor luchtvaartmaatschappijen: die zullen blijven fuseren. Ik denk ook dat de afvalverwerkingsindustrie gigantisch gaat worden, net als de chemische fabrieken.’ Flexibilisering Bakas denkt dat de arbeidsmarkt tegelijkertijd sterk zal flexibiliseren, waarbij er meer vanuit huis wordt gewerkt en een groeiend aantal mensen de kost gaat verdienen als zelfstandige. De baanzekerheid zal afnemen en de concurrentie op de arbeidsmarkt zal toenemen, voorziet hij, al zal dat er niet toe leiden dat laagopgeleiden automatisch als eersten buiten de boot zullen vallen. ‘Er blijft behoefte aan klusjesmannen bestaan, en ook aan verhuizers, ondanks alle technologische vernieuwing. Een voorbeeld: er bestaat nu een pak waarmee elk normaal mens vijfhonderd kilo kan optillen – dat kost tweeduizend euro en komt uit Japan. Als ik zo’n ding aantrek, kan ik dus een grote kast in m’n eentje verplaatsen. Maar ga ik dat doen? Rot op, ik bel gewoon een verhuizer. Overigens gaat de Mobiele Eenheid met dat pak experimenteren, want die vindt dat leuk. Dan kan een ME’er vijf krakers tegelijk het raam uit keilen. Maar goed, ik geloof er helemaal niks van dat er aan de onderkant van de arbeidsmarkt een massale kaalslag zal plaatsvinden. De hoogopgeleiden krijgen het ook zwaar te verduren, hoor. We hebben nu al accountants in India www.orinformatie.nl Wat zou in dit toekomstscenario de rol van de medezeggenschap moeten zijn? Op die vraag geeft Bakas’ boek geen helder antwoord. Sterker nog, de medezeggenschap komt nauwelijks aan bod. Toch heeft de trendwatcher er zo zijn ideeën over. ‘Om te beginnen: wat doe je met die honderdduizenden zzp’ers die in al die organisaties werken? Ik ben nog nooit een ondernemingsraad of vakbond tegengekomen die zich daar echt druk over maakt. Ja, de FNV heeft nu een bondje voor zzp’ers opgericht, maar dat stelt niet veel voor. Eigenlijk zouden er in de or van de toekomst ook een paar mensen moeten zitten die gekozen zijn door de zzp’ers die binnen het bedrijf werkzaam zijn. Unilever heeft honderdduizend zzp’ers rondlopen, naast de honderdduizend die er in loondienst werken, maar de medezeggenschap doet niks voor die mensen. Dat zou moeten veranderen. Ik vind het goed dat de zzp’ers nu eindelijk een zetel in de SER hebben. Want als je straks SER-akkoorden gaat sluiten over de toekomst van de arbeid, is het goed als die 650.000 zelfstandigen ook een stem hebben in zo’n machtsbastion. Maar zowel de bonden als de werkgevers hebben deze groep de afgelopen twintig jaar wel tegengehouden. Dat was erg stout van ze.’ Ook op internationaal vlak zou er nog veel aan de medezeggenschap moeten veranderen, denkt Bakas. ‘De Europese ondernemingsraden hebben tot dusver nog niet veel bereikt, maar ze hebben het ook niet zo goed georganiseerd. Ze zouden een echt machtsblok moeten vormen. Natuurlijk begrijp ik dat dat moeilijk is. Als het werk naar Polen verhuist, gaat zo’n Poolse arbeider niet samen met de Nederlandse ondernemingsraad de directie bestrijden. Maar in Oost-Europa is de bevolkingskrimp nog veel groter dan bij ons. Dus als zo’n autofabriek naar Polen wordt verplaatst, biedt dat hooguit voor vijf jaar soelaas. Ook met zo’n Poolse or moet je dus een discussie voeren over hoe je het op de lange termijn anders gaat doen.’ Lobbyistisch ‘Soms moet je als or Toch ziet Bakas ook grote kansen voor vernieuwende medezeggenschap binnen de landsgrenzen. ‘Nu duurzaamheid een issue gaat worden, zal dat ook op sociaal vlak gaan gelden: hoe ga je met mensen om? Ik denk dat medezeggenschap zichzelf op dat terrein opnieuw moet gaan uitvinden. Sociale duurzaamheid word je grote kans. Mensen voelen zich eenzaam, ontheemd, ontredderd. De zeggen: schattebouten, laten wij eens praten’ ondernemingsraad zou een soort verbindend element moeten worden, een troostmeisje.’ Te soft? Daar wil Bakas niets van weten. ‘Want de or moet het zeker ook over de harde dingen als salaris en arbeidsvoorwaarden hebben. Kijk, van mij mag iedere ondernemer verdienen wat hij wil. Immers, het is zijn eigen bedrijf. Maar mensen die in loondienst zijn en bedragen verdienen die driehonderd keer zo hoog zijn als het loon van de gemiddelde werknemer – dat vind ik niet van deze wereld. De or zou daartegen moeten optreden, samen met de aandeelhouders. Soms moet je als or gewoon naar de aandeelhouders toe stappen en zeggen: “schattebouten, laten wij eens even praten.” Moet je eens kijken wat daar de gevolgen van zijn. Ik verwacht heel veel van zulke lobbyistische medezeggenschap. De toekomst is echt aan de netwerker.’ OR informatie 07/08 | juli/augustus 2010 ■ 25 Pagina 24

Pagina 26

Interactieve digitale handleiding, deze catalogus of reclamefolder is levensecht online geplaatst met Online Touch en bied het van pdf naar online converteren van web onderwijs magazines.

OR informatie, juli/augustus 2010 Lees publicatie 17Home