De kwestie Sociaal taboe brengt (veiligheids)risico’s met zich mee Laaggeletterdheid op de werkvloer Naar schatting anderhalf miljoen volwassenen in Nederland hebben moeite met lezen en schrijven. Dat is een groot probleem omdat schriftelijke informatieoverdracht steeds belangrijker wordt en op veel plaatsen onontkoombaar is. Diverse bedrijven onderkennen het probleem en bieden medewerkers lees- en schrijfcursussen aan. In het kader van Week van de Alfabetisering van 6 tot en met 12 september enkele reacties uit de frontlinies. Door Theo Keltjens en Paul Peijnenburg Margreet de Vries, directeur Stichting Lezen & Schrijven: ‘Geletterdheid is een randvoorwaarde voor een gezonde, sterke en duurzame samenleving. Kunnen lezen en schrijven is een basisrecht voor elk individu. Vanuit die gedachte wil onze stichting de aanpak van laaggeletterdheid blijvend verankeren in de samenleving. Dat doen we langs twee verschillende wegen. Enerzijds informeren, stimuleren en activeren we individuen, bedrijven en maatschappelijke organisaties in hun strijd tegen laaggeletterdheid. Anderzijds helpen wij hen als inspiratiebron en kenniscentrum om die wens in praktijk te brengen. De aanpak van laaggeletterdheid draait wat ons betreft om twee letters: n en u. Er ligt een getekend convenant van werkgevers, werknemers en overheid, we hebben campagnes en een toolkit ontwikkeld; het wordt nu echt tijd voor actie. Daar kunnen we de hulp van or’s uiterst goed bij gebruiken. Enerzijds door werkgevers te steunen die ervoor kiezen om laaggeletterdheid actief te bestrijden. Anderzijds door het probleem zelf te agenderen wanneer de werkgever dat niet doet. Het is gewoon een recht van de werknemer om ook op dit vlak bijgeschoold te worden. Laaggeletterden vormen nu juist de groep waar je als bedrijf meer aandacht aan moet besteden om te 34 ■ OR informatie 09 | september 2010 voorkomen dat zij uiteindelijk buiten de boot vallen. Daarom bevelen we bedrijven aan om interne communicatiecampagnes te starten zodat mensen die moeite hebben met lezen en schrijven, zich durven melden. De or kan daar heel duidelijke afspraken over maken. In de komende Week van de Alfabetisering staat het belang van taal, lezen en schrijven weer centraal. Als stichting sluiten we aan bij de ambities die de werkgevers, werknemers en overheid hebben. Zij willen samen het percentage laaggeletterden in 2015 met zestig procent hebben teruggebracht. Dat halen we echt alleen als iedereen meedoet, elke gemeente, elke maatschappelijke organisatie en elk bedrijf.’ Paul Lindhout, inspecteur-specialist bij de Arbeidsinspectie, promoveerde dit voorjaar op een onderzoek naar taalproblemen op de werkvloer: ‘Mijn onderzoek richtte zich op een kleine zeventig bedrijven waar door de aanwezigheid van gevaarlijke stoffen sprake is van een hoog risico op zware ongevallen. Gebleken is dat de huidige veiligheidsbeheerssystemen onvoldoende rekening houden ‘Basisvaardigheden zijn noodzakelijk in deze informatiemaatschappij’ met de risico’s verbonden aan taalproblemen. Hoewel driekwart van de onderzochte bedrijven de gevaren onderkent, doet 65 procent op geen enkele manier aan systematische beheersing ervan. De risico’s worden veroorzaakt door laaggeletterdheid en meertaligheid op de werkvloer. Laaggeletterdheid speelt bij circa een miljoen autochtonen en een half miljoen allochtonen. Dat is tien procent van de Nederlandse bevolking. Maar breder gezien heeft een kwart onvoldoende basisvaardigheden om mee te kunnen in de informatiemaatschappij. Bij veel bedrijven bleek de leesbaarheid van veiligheidsdocumenten ronduit slecht. Ongeveer de helft van de documenten is onvoldoende leesbaar. Vaak is het niveau van de teksten te hoog. Bedrijven zijn in principe goed in staat om begrijpelijke teksten te maken. Want kijk je naar hun personeelsbladen, dan lees je gemakkelijke, toegankelijke stukken. Het is dus een kwestie van bewustwording. Ook meertaligheid levert risico’s op. Veel bedrijven met buitenlandse werknemers denken dit op te lossen door hun documentatie te vertalen. Men vergeet echter dat laaggeletterdheid in het land van herkomst ook voorkomt. Een Afghaanse of Poolse werknemer heeft dan weinig aan een perfect vertaalde tekst. De geringe aandacht voor taalproblemen is voor een deel historisch verklaarbaar. In eerste instantie is er bij bedrijven – terecht – veel aandacht geweest voor technische veiligheidsmaatregelen. Daarna kwamen management, voorschriften en procedures in beeld en nu pas zitten we in een fase waarin we meer focussen op de factoren gedrag en cultuur, waar taal een onderdeel van is.’ Eric van den Broek, directeur P&O bij CSU: ‘CSU is met bijna twaalfduizend medewerkers een van de grootste schoonmaakbedrijwww.orinformatie. Pagina 33

Pagina 35

Voor club bladen, online whitepapers en onderwijs magazines zie het Online Touch beheersysteem systeem. Met de mogelijkheid voor een webwinkel in uw verenigingsbladen.

OR informatie, september 2010 Lees publicatie 18Home