De kwestie Art. 25 WOR is een recht, geen plicht Is het adviesrecht een onderbenut instrument? Het adviesrecht volgens art. 25 WOR biedt unieke mogelijkheden, maar weten or’s deze wel voldoende te benutten? De or van krantenuitgever PCM liet indertijd kansen liggen bij de overdracht van de zeggenschap aan investeerder APAX, bij de herfinanciering van PCM en bij het terugtrekken van APAX. Hoe kan zoiets gebeuren? En is er sindsdien iets veranderd? Door Jac. Janssen & Paul Peijnenburg Jaap Winter, advocaat internationaal ondernemingsrecht en fellow aan het Center for Law & Economics: ‘Bij de grote ondernemingen waar alle processen en structuren op orde zijn, maakt de medezeggenschap voldoende gebruik van zijn rechten en mogelijkheden, ook bij beslissingen waarvoor het adviesrecht op zijn plaats is. Maar bij kleinere ondernemingen lukt dit vaak minder goed. Hoe zoiets als bij PCM kan gebeuren? Ik kan me voorstellen dat je in een bedrijf moeilijk kritiek kunt uiten op je baas. Het vergt een rechte rug, moed en onafhankelijkheid om op te staan en te zeggen: dit beleid klopt niet. In kleinere organisaties zijn de verhoudingen infor-meler en moet de or steeds opnieuw zijn inspraak bevechten. Als de ondernemer dan zegt dat het banen gaat kosten als jij dwarsligt, is het moeilijk die situ atie in te schatten en je poot stijf te houden. Het ligt ook aan de cultuur in een bedrijf. Bij PCM stel ik me voor dat de sfeer was: dit zijn nu eenmaal de moderne manieren, daar moeten we niet over zeuren, een investeerder biedt ook mogelijkheden. Terwijl de or kritisch had moeten kijken naar de reële gevolgen en of het bedrijf die wel konden dragen. Daarnaast heeft de vakbond verzuimd gebruik te maken van zijn enquêterecht. Als 24 ■ OR informatie 11 | november 2010 alles hosanna gaat in de economie, is er minder aandacht voor werknemersrechten. Nu het economisch minder voor de wind gaat, ligt de nadruk automatisch meer op de verworven rechten van de werknemers. Bij economische voorspoed voert het geld de overhand. Wordt het minder, dan overheersen de menselijke waarden.’ ‘Als alles hosanna is, is er minder aandacht voor werknemersrechten’ Suzanne van Gils, woordvoerder van demissionair minister Donner: ‘Onze indruk is dat ondernemingsraden in het algemeen juist goed gebruikmaken van de mogelijkheden en rechten die ze bezitten. We baseren onze mening op het onderzoek Gebruik, niet-gebruik of onderbenutting? van Van Beurden, Van Ees en Goodijk uit 2009. Dit onderzoek was gericht op het gebruik maken van bevoegdheden door or’s van grote, private ondernemingen. Deze beperking is expliciet gekozen. Uit het onderzoek blijkt dat niet van alle wettelijke mogelijkheden evenveel gebruik wordt gemaakt. Maar dat betekent nog niet direct onderbenutting, omdat or’s bewust kunnen kiezen voor het wel of niet gebruikmaken van een bevoegdheid. Wel zien we dat het adviesrecht meer wordt gebruikt naarmate de onderneming groter is. Niet alle mogelijkheden en rechten wordt evenveel gebruikt. Bij sommige wet telijke rechten en bevoegdheden is er wel sprake van onderbenutting: het gaat dan bijvoorbeeld om het gebruik van de ondernemingsovereenkomst of de halfjaarlijkse bespreking van de algemene gang van zaken in de onderneming. We zien ook dat het enige tijd kost voordat nieuwe or-rechten onderdeel gaan uitmaken van de dagelijkse praktijk. Maar al met al bestaat bij het ministerie niet het beeld van grote onderbenutting. Uit het genoemde onderzoek blijkt dat or’s vaak gebruikmaken van het adviesrecht: 77 procent zegt in de laatste vijf jaar vaak of altijd gebruik te hebben gemaakt van het adviesrecht. Het beeld van goed bedoelende amateurs die de finesses en toepassing van de wet niet kunnen overzien, herken ik niet. De trainings- en scholingsmogelijkheden zijn namelijk groot en divers. De medezeggenschap doet het juist goed. Neem bijvoorbeeld de or van Organon. Dat is een or die gebruik weet te maken van de wettelijke rechten die werknemers hebben.’ Huub Willems, hoogleraar aan de Rijksuniversiteit Groningen en oudvoorzitter van de ondernemingskamer: ‘Ik vind de stelling niet juist. Art. 25 van de WOR is immers een recht, geen plicht. Wil je er geen gebruik van maken, dan moet je het niet doen. Maar klaag dan achteraf niet dat je niet aan de bak komt als het er echt om gaat. En dat gebeurt nogal eens. De ervaring leert wel dat een or die zich inspant om echt deel te nemen aan het beslisproces in een onderneming, met art. 25 in de hand heel ver kan komen. Sterker nog: ik denk dat de invloed van een or op belangrijke strategische beleidsbeslissingen met dat instrument in handen groter kan zijn dan de invloed van aandeelhouders. Tegelijkertijd zijn or-leden ook werknemers. Op het oog is er dus sprake van een gezagsverhouding. Maar dat is geheel ten onrechte: in de or heb jij een positie waarin jouw baas geen baas meer is, maar een gewww.orinformatie.nl Pagina 23
Pagina 25Scoor meer met een web winkel in uw clubbladen. Velen gingen u voor en publiceerden nieuwsbrieven online.
OR informatie, november 2010 Lees publicatie 20Home